Açıklama
Yüksek sıcaklıklarda aşınma direnci
Yüksek sıcaklıkta yüksek tokluk
Yüksek sıcaklıkta yumuşamaya karşı direnç (sertliğini koruyabilmeleri)
Yüksek sıcaklıkta yüksek çekme mukavemeti
Termal şok direnci
Yüksek ısıl iletkenlik
Düşük ısıl genleşme
Sıcak yırtılmaya karşı direnç
Isıl işlemde boyutsal kararlılık
İşlenebilirlik
Özellikle dövme prosesinde takımlar çok yüksek sıcaklıklara (1000°C – 1100°C) maruz kalmaktadır. Bu nedenle buralarda kullanılacak çeliklerin mekanik özelliklerinin artırmak için düzgün homojen yapıya sahip ve minimum düzeyde inklüzyon içeren ESR (electro-smag remelting) yöntemiyle üretilmiş çelikler tercih edilmektedir.
Sıcak iş takım çeliklerinin gösterdiği performans; üretim kalitesine, mikroyapıya, uygulanan ısıl işleme, kalıp tasarımına ve kullanım şartlarına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. En yüksek performansta kullanabilmek için tüm bu maddelerin iyileştirilmesi gerekmektedir.
Sıcak iş takım çelikleri; metal enjeksiyon, ekstrüzyon ve dövme kalıplarında kullanılmaktadır. Ayrıca son zamanlarda bazı plastik kalıpları için de kullanılımına başlanmıştır. Yüksek sıcaklıklarda gösterdiği üstün mekanik özellikler sayesinde; çelik, demir, demir dışı metal, seramik ve polimer malzemelerin yüksek sıcaklıklarda şekillendirilmesinde kullanılmaktadır.
Hangi kalite sıcak iş takım çeliği kullanılacağı belirlenirken üretim parametreleri önemlidir. Çeliğin kullanımı sırasında maruz kaldığı şartlar göz önüne alınarak uygun kalitede malzeme seçilmelidir. Eğer ekstrüzyonda kullanılacak ise aşınma direncinin yüksek olması gerekmektedir. Eğer çelik dövme ya da metal enjeksiyonda kullanılacak ise de çeliğin tokluğu ön plana çıkmaktadır.
Şekil: Ekstrüzyon Prosesi
Yukarıdaki şekilde ekstrüzyon prosesi için gerekli elemanlar gösterilmektedir. Burada gösterilen ”çelik kalıp” malzemesi sıcak iş takım çeliği olmak zorundadır.
